Loading...
Αρχική Σελίδα  |  Εκδόσεις   |  Οικονομικές Εξελίξεις και Προοπτικές

Οικονομικές Εξελίξεις του 2020 και Προοπτικές 2021-23

ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο Προϋπολογισμός του 2021 όπως και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ) 2022-2023 ετοιμάστηκαν σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Στρατηγικού Πλαισίου Δημοσιονομικής Πολιτικής (ΣΠΔΠ) 2021-2023. Οι βασικοί στόχοι της οικονομικής πολιτικής παραμένουν αμετάβλητοι και περιλαμβάνουν τη διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας, τη βιώσιμη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, την εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη διατήρηση ευνοϊκού περιβάλλοντος για την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από τη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας, η βιώσιμη ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων εργασίας, μέσα σε συνθήκες κοινωνικής συνοχής.

Η οικονομία της Κύπρου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης της νόσου COVID-19, κατέγραψε ύφεση της τάξης του -5,6%. Για το 2020 συνολικά, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο -5,5% σε πραγματικούς όρους σε σχέση με -7,0% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη όπως αυτή περιλαμβανόταν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2020-2023 (Απρίλιος 2020). Από το 2021 αναμένεται να μπει σε τροχιά ανάκαμψης και προβλέπεται ότι η οικονομία θα επιστρέψει στα επίπεδα της προ κορωνοικής περιόδου προς το τέλος της προγραμματικής περιόδου. Κατά τη μεσοπρόθεσμη περίοδο 2021-2023, ο μέσος πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται γύρω στο 3,6%.

Η αβεβαιότητα γύρω από τις μακροοικονομικές προβλέψεις είναι μεγάλη, εν μέσω της συνεχιζόμενης έξαρσης της νόσου COVID-19 παγκοσμίως αλλά και στην Κύπρο, αλλά δεν αναμένεται για σκοπούς προβλέψεων δεύτερο μεγάλο κύμα της πανδημίας με την ανάγκη για επιβολή καθολικής καραντίνας στο νησί. Η κυβέρνηση υιοθέτησε και εφάρμοσε ένα γενναιόδωρο πακέτο στήριξης για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους σε όλο το φάσμα των οικονομικών δραστηριοτήτων, με επέκταση πολλών μέτρων σε στοχευμένους τομείς που δέχθηκαν ιδιαίτερο πλήγμα μέχρι και τον Μάρτιο του 2021.

Το ποσοστό ανεργίας, με βάση τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, κατά το 2ο τρίμηνο του 2020 διαμορφώθηκε στο 6,8%, έναντι ποσοστού ανεργίας 6,5% το 2ο τρίμηνο του 2019. Το ποσοστό των μακροχρόνια άνεργων στο εργατικό δυναμικό κατά το 2ο τρίμηνο του 2020 μειώθηκε στο 1,8%, έναντι 2,1% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019, ενώ η ανεργία μεταξύ των νέων κυμάνθηκε στο 17,8% το 2ο τρίμηνο του
2020. Για ολόκληρο το 2020, η εκτίμηση είναι ότι, η ανεργία θα κυμανθεί γύρω στο 8,0%, από 7,1% που κυμάνθηκε κατά το 2019.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας το 2019 μειώθηκε στο 14,7%, σε σύγκριση με 15,4% το 2018. Οι δείκτες που αφορούν στην κατανομή του εθνικού εισοδήματος (συντελεστές S80/S20 και Gini) επιδεινώθηκαν το 2019. Ο δείκτης κατανομής εισοδήματος (S80/S20) μειώθηκε στο 4,6 (από 4,3 το 2018), ενώ ο συντελεστής Gini το 2019 αυξήθηκε στο 31,1 από 29,1 το 2018.

Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2020, σημείωσε αρνητική μεταβολή της τάξης του 0,52% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου. Οι τιμές των υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά μέσο όρο με ποσοστό 1,3%, ενώ οι τιμές των πετρελαιοειδών μειώθηκαν κατά 8,2%, των εισαγόμενων προϊόντων κατά 0,9% και των εγχώριων προϊόντων κατά 0,5%. Η τιμή του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης του πληθωρισμού στην Κύπρο, μειώθηκε κατά 43,1% μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020, σε ετήσια βάση.

Όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου και τις εξελίξεις με την πανδημία του Covid-19, οι εποπτικές και οι ρυθμιστικές αρχές έλαβαν μέτρα για να βοηθήσουν τα πιστωτικά ιδρύματα. Οι αποφάσεις των εποπτικών αρχών να επιτρέψουν τη χρήση κεφαλαιακών αποθεμάτων ή να καθυστερήσουν τις αυξήσεις κεφαλαίου έχουν αποδεσμεύσει κεφάλαια €1,5 δισ., τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην απορρόφηση ζημιών και στη διοχέτευση δανεισμού στην οικονομία εντός του εποπτικού πλαισίου χορήγησης δανείων. Τα κύρια κυβερνητικά μέτρα για τον τραπεζικό τομέα αφορούν την αναστολή της καταβολής δόσεων κεφαλαίου και τόκων δανείων μέχρι 31/12/2020, καθώς και σχέδια επιχορήγησης επιτοκίου για νέα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια. Απώτερος σκοπός των μέτρων είναι η συγκράτηση ή/και ενίσχυση της ζήτησης και ρευστότητας στην οικονομία.

Οι μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις περιορίστηκαν στα €9,03 δις., τον Απρίλιο του 2020 και αποτελούν το 27,8% του συνόλου των δανείων στην οικονομία. Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνεται η πώληση του Helix2 με μεικτή λογιστική αξία ύψους €916 εκ., που ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2020. Το 2021 αναμένονται περαιτέρω πωλήσεις χαρτοφυλακίων μη-εξυπηρετούμενων δανείων που θα βελτιώσουν την ποιότητα του ισολογισμού των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η θέση ρευστότητας των τραπεζών παραμένει ισχυρή και η κεφαλαιακή τους επάρκεια σε ικανοποιητικά επίπεδα. Συνεχίζει να αποτελεί πρόκληση για τις τράπεζες, η πτωτική τάση που παρατηρείται στα επιτόκια, σε συνάρτηση με την υπερβολική ρευστότητα που παρουσιάζουν.

Το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης κατά την περίοδο Ιανουάριου-Ιουνίου του 2020 ήταν ελλειμματικό ύψους €610,1 εκ., δηλαδή -3,0% ως ποσοστό του ΑΕΠ, σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €240,5 εκ. κατά το αντίστοιχο εξάμηνο του προηγούμενου έτους, δηλαδή 1,1% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το πλεόνασμα του πρωτογενούς ισοζυγίου παρουσίασε έλλειμμα ύψους €408,5 εκ. κατά την υπό αναφορά περίοδο, σε σύγκριση με πλεόνασμα ύψους €427 εκ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν της τάξης του -2,0% κατά την υπό αναφορά περίοδο του 2020, σε σύγκριση με 1,9% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου χρόνου.

Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών για ολόκληρο το 2020, το έλλειμμα στο δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να ανέλθει στα €929,0 εκ. ή 4,5% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης θα είναι ελλειμματικό ύψους €453,6 εκ., ή 2,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ. Σε διαρθρωτικούς όρους, το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτιμάται στο 3,6% του ΑΕΠ.

Με βάση τις μακροοικονομικές προβλέψεις και τον Προϋπολογισμό για το 2021, το δημοσιονομικό έλλειμμα το 2021 προβλέπεται να περιοριστεί στο 0,7% ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ για τα έτη 2022 και 2023, το έλλειμμα περιορίζεται περαιτέρω στο 0,6% και 0,1% αντίστοιχα, ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Το δημόσιο χρέος για το 2020 εκτιμάται να ανέλθει στο 114,8%, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σε σύγκριση με ποσοστό ύψους 95,5% το τέλος του προηγούμενου χρόνου, ενώ επανέρχεται σε πτωτική πορεία από το 2021 και μετά, όπου και προβλέπεται να μειωθεί στο 111,0% και μέχρι το τέλος του 2023 αναμένεται να κατέλθει στο 98,1%.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η δημοσιονομική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση κινείται στα πλαίσια των ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων, όπου για το 2020 και 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει τη ρήτρα γενικής διαφυγής, η οποία επιτρέπει προσωρινή χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για το 2020 και 2021. Η ενεργοποίηση της ρήτρας δίνει τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο στα κράτη μέλη να πάρουν, στα μέτρα των δυνατοτήτων τους, όλα τα αναγκαία μέτρα κοινωνικο-οικονομικής στήριξης που επιβάλλουν οι πρωτόγνωρες και σοβαρές περιστάσεις της πανδημίας. Εξάλλου, η πρώτη από τις τέσσερις συστάσεις που έλαβε η Κύπρος από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Ιούλιο, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, αναφέρει ότι: «Σύμφωνα με τη γενική ρήτρα διαφυγής, να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πανδημία, να στηρίξει την οικονομία και την ανάκαμψη που θα ακολουθήσει. Όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, να ακολουθήσει δημοσιονομικές πολιτικές που θα αποσκοπούν στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και στην εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, με παράλληλη ενίσχυση των επενδύσεων».

Οι προβλέψεις παραμένουν εξαιρετικά αβέβαιες και το εύρος της αναθεώρησής τους τον ερχόμενο Απρίλιο του 2021 μπορεί να είναι σημαντικό. Η δημοσιονομική πολιτική παραμένει προσηλωμένη στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημικής κρίσης και την έξοδο από την ύφεση αλλά απαιτείται συνεχής παρακολούθηση των δημοσιονομικών μεγεθών για να εξασφαλιστεί η διατήρηση μιας διαχειρίσιμης δημοσιονομικής θέσης. Ταυτόχρονα, η προώθηση επενδύσεων ψηλής προστιθέμενης αξίας για την οικονομία, με ιδιαίτερη προσήλωση στην πράσινη ανάπτυξη και τη ψηφιακή οικονομία, με την απορρόφηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων, μαζί την προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους προώθησης της ανάπτυξης.

Το κείμενο που ακολουθεί χωρίζεται σε τέσσερα (4) κεφάλαια. Στο Κεφαλαίο 1 παρουσιάζονται οι μακροοικονομικές εξελίξεις του 2020 και οι προβλέψεις για την περίοδο 2021-2023, ενώ καταγράφονται οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις και οι εξελίξεις στο χρηματοοικονομικό τομέα. Στο Κεφαλαίο 2 παρουσιάζονται οι εξελίξεις που αφορούν τα δημοσιονομικά μεγέθη, ενώ γίνεται και ανάλυση βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Στο Κεφάλαιο 3 παρουσιάζονται οι εξελίξεις σχετικά με τη διαχείριση του δημόσιου χρέους και τη χρηματοδότηση. Στο Κεφαλαίο 4 παρουσιάζονται οι στρατηγικές επιδιώξεις της κυβέρνησης που έχουν στόχο τη διασφάλιση μιας βιώσιμης τροχιάς ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια εν μέσω των προκλήσεων την μετά του κορωνοϊού εποχή. Τέλος, στο Κεφαλαίο 5 παρουσιάζεται ο Προϋπολογισμός του 2021 και το ΜΔΠ 2022-2023.

Ανακοινώσεις & Εγκύκλιοι

Γραφείο Τύπου Υπουργού