Ομιλία Υπουργού Οικονομικών, κ. Μάκη Κεραυνού
14th Nicosia Economic Congress
«Προβλέψεις για την Κυπριακή Οικονομία και πολιτικές για θωράκιση της»
Τρίτη, 9 Απριλίου 2024, Ξενοδοχείο Hilton, Λευκωσία
Κυρίες και Κύριοι,
Καλημέρα σε όλους.
Το 14ον Nicosia Economic Congress, το οποίο είναι το μεγαλύτερο οικονομικό Συνέδριο που διεξάγεται στην Κύπρο, αποτελεί ουσιαστικά μια μοναδική ευκαιρία για ανάλυση, συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων για την πορεία της κυπριακής οικονομίας, μεταξύ τόσων πολλών αξιόλογων Συνέδρων, οι οποίοι βέβαια είναι και οι πραγματικοί πρωταγωνιστές των οικονομικών εξελίξεων μέσα από τις καθημερινές επιχειρηματικές και επενδυτικές αποφάσεις τους.
Επομένως, συγχαίρω τους διοργανωτές για τη διεξαγωγή αυτού του Συνεδρίου που έχει πλέον καθιερωθεί ως ένας σημαντικός θεσμός. Σήμερα μου δίνεται η δυνατότητα να προβώ σε μια σύντομη ανάλυση της παρούσας οικονομικής συγκυρίας, και τις κατευθύνσεις στρατηγικής για τη διασφάλιση μιας μακροπρόθεσμης σταθερής και αναπτυξιακής πορείας, χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε τις σοβαρές γεωπολιτικές εξελίξεις που συμβαίνουν αυτή την περίοδο και δημιουργούν αναπόφευκτα σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας.
Το διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι έχει μεταβληθεί και μεταβάλλεται συνεχώς, χωρίς να γνωρίζουμε πού θα ισορροπήσει και ποιοι θα είναι οι διεθνείς οικονομικοί συσχετισμοί οι οποίοι θα είναι καθοριστικοί ίσως και για μια νέα πολιτική τάξη πραγμάτων. Το σίγουρο είναι ότι βρισκόμαστε στο μέσο τεκτονικών αλλαγών που οπωσδήποτε επηρεάζουν και θα επηρεάσουν την Κύπρο, ιδιαίτερα και λόγω της ιστορικά εδραιωμένης σημαντικής γεωγραφικής στρατηγικής της θέσης.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και πιο πρόσφατα ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έχουν προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις διεθνώς, με συνεπακόλουθα τις πληθωριστικές πιέσεις, την άνοδο των επιτοκίων, τις επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα και σε μεγάλα μεταναστευτικά κύματα.
Αναπόφευκτα ως μικρή και ανοικτή οικονομία, οι επιπτώσεις αυτές επηρέασαν άμεσα και τη δική μας οικονομία και κοινωνία. Η Κυβέρνηση μας, αντέδρασε άμεσα στις όποιες προκλήσεις και απειλές και μέσα από την εφαρμογή μιας ισόρροπης οικονομικής πολιτικής, με γνώμονα τη δημοσιονομική πειθαρχία και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, μέσα από μια σειρά μέτρων και χειρισμών, κράτησε ανθεκτική την οικονομία μας, με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και με τιθάσευση του πληθωρισμού.
Αυτή η ενθαρρυντική εικόνα για τις προοπτικές της οικονομίας μας, είναι αποτέλεσμα της συνετής και ανθρωποκεντρικής οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη.
Σε αυτή την οικονομική συγκυρία, η κυπριακή οικονομία παρουσίασε θετικές οικονομικές επιδόσεις, καλύτερες από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ. Η οικονομική ανάπτυξη για το έτος 2023 κυμάνθηκε στο 2,5% και αναμένεται να επιταχυνθεί και να φτάσει στο 2,9% το 2024. Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός μειώθηκε σημαντικά το 2023, και έκλεισε στο 3,5% σε σύγκριση με 8,4% το 2022. Για το 2024, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο γύρο στο 2,5%, γεγονός το οποίο τείνει να έχει σημαντικό βαθμό βεβαιότητας, αφού τους τελευταίους δύο μήνες βρίσκεται πολύ κάτω από το 2%.
Η Κύπρος εφάρμοσε επίσης ιδιαίτερα προσεκτική δημοσιονομική πολιτική, με το δημόσιο χρέος να βρίσκεται σε συνεχή πτωτική πορεία. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο για το 2023, με βάση στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, ήταν πλεονασματικό της τάξης του 2,9% του ΑΕΠ και προβλέπεται να κυμανθεί στα ίδια επίπεδα το 2024. Το δημόσιο χρέος αναμένεται να φθάσει σε επίπεδα κοντά στο όριο του 60% του ΑΕΠ μέχρι το 2026. Ενθαρρυντικά στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί το γεγονός ότι το δημοσιονομικό πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης της περιόδου Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2024, ανήλθε στο 1,7% του ΑΕΠ σε σύγκριση με 1,3% του ΑΕΠ την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Ο τραπεζικός τομέας, βρίσκεται στην ισχυρότερη θέση εδώ και μια δεκαετία με ισχυρούς κεφαλαιακούς δείκτες. Η άνοδος των επιτοκίων έχει ενισχύσει την κερδοφορία και την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών, παρόλο που το ύψος των επιτοκίων δημιουργεί προκλήσεις για την πραγματική οικονομία.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μειωθεί σημαντικά στους ισολογισμούς των κυπριακών τραπεζών, περίπου στο 8% που αποτελεί νέο ιστορικό χαμηλό ποσοστό. Παραμένει όμως το γεγονός ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην πραγματική οικονομία διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, δημιουργώντας προβλήματα στην ομαλή λειτουργία της οικονομίας και ειδικά των επιχειρήσεων. Για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, με γρήγορους και τολμηρούς χειρισμούς, η κυβέρνηση κατόρθωσε να περάσει νομοσχέδια και άλλες ρυθμίσεις, που να διασφαλίζουν ένα σταθερό πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά και σημαντικά βελτιωμένο.
Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, θα πρέπει να υιοθετήσουμε ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης, που θα προωθεί μια βιώσιμη πορεία και όχι ευκαιριακή, ενώ ταυτόχρονα θα θωρακίζει την οικονομία μας.
Σήμερα η οικονομία μας βρίσκεται στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους οίκους αξιολόγησης. Αυτό βέβαια είναι αποτέλεσμα μιας ορθολογικής διαχείρισης της οικονομίας και του καταρτισμού ενός ισορροπημένου, ανθρωποκεντρικού και πλεονασματικού προϋπολογισμού, όπως είναι ο πρώτος προϋπολογισμός της Κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη, τον οποίο υλοποιούμε αυτή την περίοδο.
Ωστόσο δεν δικαιολογείται κανένας εφησυχασμός. Το στοίχημα είναι να διατηρήσουμε την επενδυτική βαθμίδα και αυτή είναι η δεδηλωμένη πρόθεση της οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης. Επομένως είναι καθοριστικής σημασίας ο εμπλουτισμός του οικονομικού μας μοντέλου.
Ο εμπλουτισμός του οικονομικού μας μοντέλου, πρέπει να διέπεται από μια ισόρροπη οικονομική αναπτυξιακή πολιτική, πρέπει η ανάπτυξη να προέρχεται και από νέους παραγωγικούς τομείς αλλά πρέπει να επαναφέρουμε την προσοχή μας και σε παραδοσιακούς τομείς, όπως ο πρωτογενής τομέας, η γεωργία και η κτηνοτροφία, με εστίαση στη δημιουργία συνεργειών, σύγχρονων μεθόδων παραγωγής και κυρίως εξαγωγικού χαρακτήρα. Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας το επόμενο διάστημα, στο σχεδιασμό και στη δημιουργία συνθηκών που να διευκολύνουν κοινές επενδύσεις κυπρίων και ξένων επενδυτών, σε επενδύσεις όμως που να δημιουργούν υποδομές, νέες παραγωγικές μονάδες και αμειπτικές θέσεις απασχόλησης, ενθαρρύνοντας τον εξαγωγικό προσανατολισμό.
Παράλληλα, θα πρέπει να συνεχιστεί η στήριξη των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας με τη μεγαλύτερη συμβολή στο ΑΕΠ όπως ο Τουρισμός, η Ναυτιλία, το Λιανικό Εμπόριο και οι Επαγγελματικές Υπηρεσίες για να διασφαλιστεί περαιτέρω η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους.
Επιπρόσθετα θα πρέπει να επιλεγούν οι νέοι τομείς στη βάση συγκριτικών πλεονεκτημάτων και στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού, οι οποίοι θα πρέπει να αναπτυχθούν μέσω επενδύσεων τόσο του Ιδιωτικού όσο και του Δημόσιου Τομέα.
Ήδη η Κυβέρνηση έχει υιοθετήσει στοχευμένα μέτρα, για ανάδειξη της Κύπρου ως βάσης για διεθνείς εταιρείες με προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, ως διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσέλκυση επενδυτικών ταμείων και ως προορισμού με σημαντικές ευκαιρίες επένδυσης σε στρατηγικούς τομείς, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η υγεία και η εκπαίδευση.
Επιπρόσθετα, η νέα στρατηγική που τέθηκε σε εφαρμογή για προσέλκυση επενδύσεων και ταλέντου, στόχο έχει την αύξηση της ταχύτητας αδειοδότησης και δραστηριοποίησης μέσω της Μονάδας Διευκόλυνσης Εταιρειών, την ευκολία προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού, μέσω νέας πολιτικής για απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών.
Η νέα αυτή στρατηγική έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει καρπούς, με σημαντικό αριθμό εταιρειών να έχουν δημιουργήσει τη βάση τους στην Κύπρο, δηλαδή έχουν πραγματική υπόσταση και συνεισφέρουν στην οικονομία.
Επίσης, προχωρούμε με την εφαρμογή και άλλων σημαντικών μεταρρυθμίσεων, περιλαμβανομένης της μεταρρύθμισης της δημόσιας υπηρεσίας, καθώς και επίλυση διαφόρων θεμάτων που αφορούν την ομαλή λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας.
Προτεραιότητα επίσης αποτελεί και η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης, με στόχο την ταχεία, ομαλή και απρόσκοπτη απονομή της.
Επίσης, ως Κυβέρνηση προχωρούμε αποφασιστικά στην υλοποίηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης μετά από 20 χρόνια για να εφαρμόσουμε ένα νέο φορολογικό σύστημα, το οποίο θα είναι ενθαρρυντικό προς το επιχειρείν και ταυτόχρονα να είναι κοινωνικά δίκαιο, να είναι στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προτύπων και να στοχεύει στη μείωση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής.
Ανάμεσα στις προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσουμε, αναφορικά με την προσαρμογή του οικονομικού μας μοντέλου, ως αναγκαία προϋπόθεση θωράκισης της οικονομίας μας, περιλαμβάνονται η μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία και η εξασφάλιση φθηνής ενέργειας, οι οποίες βέβαια απαιτούν και σημαντικό όγκο επενδύσεων. Πρόκληση αποτελούν επίσης οι στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην αγορά εργασίας, ως προς την επάρκεια του εργατικού δυναμικού.
Κυρίες και κύριοι,
Σημαντικό πυλώνα αποτελεί για εμάς η ύπαρξη ενός σταθερού χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ η συνέχιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και επίτευξης θετικού δημοσιονομικού ισοζυγίου αποτελεί προμετωπίδα της οικονομικής πολιτικής μας.
Τέλος θα ήθελα να τονίσω τη μέγιστη ανάγκη, με τη συμβολή όλων, για αποκατάσταση του τρωθέντος ονόματος της Κύπρου ως ένα επιχειρηματικό Κέντρο. Αναγκαία και απαραίτητη πολιτική θωράκισης της οικονομίας μας αποτελεί η ρύθμιση της εποπτείας στη βάση και του διαμορφούμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πλαισίου.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει δημόσια αναφέρει πολλές φορές την αποφασιστικότητα του για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων στον τομέα αυτό.
Είμαι αισιόδοξος ότι παρά τις προκλήσεις και το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, θα μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε επιτυχώς, μέσω της συνεχούς εφαρμογής συνετούς και ορθολογικής οικονομικής πολιτικής. Μιας πολιτικής που δεν θα υποτάσσεται σε καιροσκοπισμούς και πρόσκαιρες λαϊκίστικες προσεγγίσεις, αλλά μιας οικονομικής πολιτικής που θα παρέχει ασφάλεια στους Κύπριους πολίτες, στους Κύπριους επιχειρηματίες και στους ξένους επενδυτές. Αυτή είναι η οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης, που θα θωρακίσει το μέλλον των επερχόμενων γενιών.
Ευχαριστώ πολύ.
